Abstract:
Cải lương là loại hình ca kịch sân khấu truyền thống độc đáo, sản phẩm văn hóa nghệ thuật hình thành và phát triển trên mảnh đất Nam bộ. Trong dòng chảy lịch sử nghệ thuật dân tộc thì nghệ thuật Cải lương là viên ngọc quý, đầy sức sống của sự sáng tạo. Nhờ khả năng dung nạp, chọn lọc tinh hoa nghệ thuật trong và ngoài nước nên từ khi ra đời, nghệ thuật Cải lương đã luôn mới mẻ và hấp dẫn. Các nghệ sĩ liên tục bồi đắp sáng tạo, làm cho nghệ thuật Cải lương theo thời gian phát triển đa dạng, phong phú, trong đó có nghệ thuật Cải lương Tuồng cổ (hay Cải lương Hồ Quảng). Cải lương Hồ Quảng là một loại hình nghệ thuật phối hợp giữa ba nghệ thuật: cải lương, tuồng kịch Bắc Kinh và tuồng kịch Quảng Ðông. Từ khi hình thành và phát triển, Cải lương Tuồng cổ Nam bộ đã tiếp nhận và bổ sung nhưng nó vẫn mang những nét đặc trưng riêng. Bài viết này, tác giả vận dụng phương pháp phân tích và tổng hợp tư liệu nhằm luận giải khái niệm Cải lương và Cải lương Tuồng cổ và quá trình hình thành Cải lương Tuồng cổ ở Nam bộ. Tiếp đến, chúng tôi vận dụng phương pháp điền dã dân tộc học tiến hành phỏng vấn sâu và tập trung vào gỡ băng các vở tuồng Cải lương Tuồng cổ nhằm phân tích những đặc trưng và nhận diện được vai trò giáo dục của Cải lương Tuồng cổ trong đời sống người dân ở Nam bộ. Qua đó, bài viết đóng góp một phần vào tư liệu nghiên cứu, đào tạo, giảng dạy loại hình Cải lương Tuồng cổ đối với một số ngành học như văn học, văn hóa học, nghệ thuật học nhằm bảo tồn và phát huy giá trị di sản văn hóa phi vật thể Cải Lương trong bối cảnh hiện nay.